İşte, ürünlerin savaşı! Bir su deposu için hangisinin en iyisi olduğu konusunda her zaman çok fazla tartışma vardır! Paslanmaz çelik mi?, Plastik mi?, Galvanizli mi?, Sıvı membran kaplı mı? yoksa GRP mi?. Doğru cevap; her şey su tankını ne için kullanacağınıza bağlı olmasıdır.
Neden su depoluyorsun? Ne amaçla?
Yukarıda adları geçen malzemelerden üretilen su depolarının her birinin avantajları ve dezavantajları vardır.
Paslanmaz Çelik Su ve Sıvı Depoları
Paslanmaz Çelik su depoları uzun zamandır piyasada bulunmaktadır ve bunun birçok nedeni vardır. Paslanmaz çeliğin bir çok tipi olmakla beraber su ve sıvı depolamada genellikle 304 ve 316 kalite paslanmaz çelikler kullanılmaktadır. Depolar kaynaklı olarak imal edilebildiği gibi aynı zamanda modüler olarak da üretilebilmektedirler.
316 kalite paslanmaz çelikler %18 nikel içermektedir.304 kalite paslanmaz çelikler ise %10 nikel içermektedir. Yüksek nikel 316 kalite paslanmaz çelik depoları 304 kalite paslanmaz çeliklere göre korozyon ve paslanmaya karşı daha dayanıklı bir hale getirmektedir.
Her şeyden önce çelik kökenli malzemeler mukavemet ,darbe dayanımı, esneklik (kırılmama),UV dayanımı ve içerisinde herhangi bir alg(yosun) üremesine izin vermedikleri için eşsizdirler.
Dayanıklılık : Paslanmaz çelik su depoları en zorlu ortamlarda, muazzam güçleri nedeniyle idealdir. Mukavemet ve dayanıklılık anlamında en üst sırada bulunmaktadır.
Korozyon dayanımı : 304 ve 316 kalite paslanmaz çelikten doğru üretim yöntemleri ile üretilmiş su ve sıvı depolama tanklarında her hangi bir paslanma ve korozyon sorunu olmaz.
Sismik dayanıklılık :Su depolarının oturduğu zeminde oluşabilecek ufak çaplı sismik hareketlerden etkilenmezler.
Tamirat ve bakım : Paslanmaz çelik kolay tedarik edilebilir ve kaynak işlemi yapılabilir olması sayesinde oluşabilecek sorunlar karşısında GRP, kompozit, plastik, gibi su depolarına karşı çok üstün bir malzemedir. Buna karşılık diğer ürünlerde oluşacak sorunlar karşısında üretici fabrikalar devreye girecek sorunlu bölge için parçalar gönderilecek veya komple deştirmek gibi çok zor önlemler ile sorun giderilmeye çalışılacaktır. Bu da hızla ilerleyen projeniz için hem maddi hem de iş gücü kaybına sebebiyet verecektir.
Depo içerisine ışık girişi: Çelik kökenli depolar içerisine herhangi bir ışık almaz ve bu sebeple alg veya yosun oluşumu olmaz.
GRP (CTP) Cam Elyaf takviyeli Polyester Su ve Sıvı Depoları
Kompozit sanayi ve teknolojisinin gelişmesi ile birlikte özellikle yeraltında sıvı depolamak veya yüksek korozyon etkisine sahip asit ,baz ve kimyasalların depolanması için tasarlanmış sıvı depolarıdır. Genel olarak ülkemizde silindirik formda üretilmekte ve kullanılmaktadırlar. El yatırması yöntemi ile monoblok olarak üretilmeleri sebebiyle kaçak problemi az olup fiyat olarak uygundurlar.
Ülkemizde kısa süredir üretilmekte olan modüler GRP su depoları da yaygınlaşmaktadır. Ancak malzemenin kırılgan ve gevrek olması mukavemet anlamında istenilen değerleri yakalayamaması da üreticileri ek tedbirler alarak,(örneğin iç gerdirmelerini paslanmaz çelik veya dış takviyelerini karbon çelik yapmak ) üretmek zorunda bırakmaktadır. İçinde kullanılan polyester reçinenin kanserojen özelliği bilinmekte olup bu depoların içme suyuna uygunluğu bir çok kaynakta halen tartışma konusudur.
Dayanıklılık : GRP (CTP) su depoları kırılgan ve gevrek olup darbe dayanımları düşüktür. Bu sebeple özel tedbirler ile kullanılmalıdır. Aynı zamanda UV dayanımları olmadığından güneş ışığı altında renkleri solmakta, sertleşip kırılganlıkları artmakta bu da kaçak ve sızıntılara sebep olabilmektedir.
Korozyon dayanımı: Malzeme doğası gereği yüksek korozyon direncine sahiptir.
Sismik dayanıklılık: GRP su depolarının oturduğu zeminde oluşabilecek ufak çaplı sismik hareketlerden yoğun bir şekilde etkilenmekte kırılma çatlama ve buna bağlı kaçaklar olmaktadır. Ek tedbirler ile bu konuda dayanım arttırılabilmektedir.
Tamirat ve bakım: Su depolarında karşılaşılan en büyük sorun su kaçağı ve sızdırmasıdır. GRP depolara bu anlamda oluşacak çatlak ve kırıklardan kaynaklı sorunlara yerinde servis vermek çok güç olup fabrika veya üretim tesislerinden uzman ekiplerin yedek parça ile gelmesi ve sahada işlem yapması gerekmektedir.
Depo içerisine ışık girişi: Çoğu GRP (CTP) kökenli depolar içerisine ışık almakta ve buda alg ve yosun oluşumuna sebebiyet vermektedir.
Plastik Su Depoları
Plastik su depolama tankları, günümüzde en popüler olanlardan bazılarıdır. Mağazalarda satılan çoğu ticari tank, yedek su depolama gibi evsel amaçlara yöneliktir. Bu materyali kullanmanın çok sayıda avantajı vardır, ancak elbette her şeyde olduğu gibi bazı dezavantajları da vardır!
Avantajlar;
Hafiflik: Plastik su depoları, paslanmaz çelik su depolarından önemli ölçüde daha hafiftir.
Renk seçenekleri: Plastik çok yönlü ve yaygın olarak bulunduğundan, çok çeşitli renk seçenekleri arasından seçim yapabilirsiniz.
Uygun Fiyatlı: Plastik, geniş bulunabilirliği nedeniyle nispeten ucuzdu
Dezavantajları;
Çevre dostu değil: Plastiğin bozulması 10.000 yıl kadar sürebilir. Bu tip su depoları güvenlik yasaları nedeniyle plastik geri dönüştürülmüş malzemelerden yapılamaz. Çok iyi bildiğiniz gibi, gezegenimizde bir plastik salgını var, bu yüzden bilinçli olanı yapmak istiyorsanız, belki ne pahasına olursa olsun plastikten kaçının.
Renk soluyor: Elbette, çok çeşitli renkler arasından seçim yapabilirsiniz, ancak uzun süre güneşte kaldıktan sonra, bu sadece rengi solmuş bir depo olmaktadır.
Suyun ısınması veya donması: Yazlarımızın ne kadar sıcak olduğu göz önüne alındığında, bu özellikle ülkemizde Plastik su deposu suyun çok fazla ısınmasına sebep verdiğinden yazın bu suyu kullanmak çok rahatsız edici olmaktadır. Isıl geçirgenliği çok yüksek olduğundan kış aylarında da içindeki su çok hızlı donmakta ve bunun sonucunda plastik gövdesi yarılmakta ve işlevini yerine getirememektedir.
Taşıması zor: Plastik tanklar tek olarak satılır, yani bütün olarak taşınmaları gerekir. Daha büyük bir su deposunu tercih ettiğinizde bu bir kabustur, yani yeterince büyük bir aracınız yoksa, onu kişisel olarak teslim etmek için büyük bir kamyon için ödeme yapmanız gerekir.
Galvanizli Su Depoları
Bu su depolarını iyi anlayabilmek için öncelikle galvaniz kelimesinin ne anlama geldiğini bilmek gerekir.
Galvanizleme işlemi iki şekilde yapılabilmektedir.
Sıcak daldırma galvaniz (SDG), Erimiş çinko havuzu içine çeliğin daldırılması işlemidir. Benzer korozyon önleme yöntemlere göre daha belirgin avantajı vardır. Çelik malzeme çinko havuzu içinde iken, erimiş çinko ile reaksiyona girer ve çeliğe üstün bir koruma sağlayan bir alaşım kaplama oluşur. Sıcak daldırma galvanizli (SDG) bir ürün, herhangi bir bakım veya onarım gerektirmeden yıllarca kalabilir.
Hemen hemen tüm metaller için korozyonun nedenleri ve oluşma mekanizması aynıdır. Ana neden ve oluşma mekanizması elektro-kimyasal nedenlere dayanırken, değişen parametre nedeniyle farklı metaller üzerindeki etki karakteristiği de değişiklik gösterir.
Korozyon yapısal çelik için ciddi tehlike oluşturmaktadır. Korozyon oluşumu; farklı atmosferik ortamların sonucu olan paslanma ile başlayıp korunmayan yüzeylerde korunanlara nazaran daha hızlı artarak gerçekleşmesiyle sonuçlanır. Atmosferik şartlar sonucunda oluşan korozyon kimyasal bir bozunmadır. Demir ve çelik malzemeler bulundukları bu farklı atmosferik koşullardan etkilenerek fiziksel, kimyasal, elektriksel ve diğer özelliklerini yitirirler. Dolayısıyla korozyon sonucu oluşan paslanma, sadece görüntü bozukluğu olmayıp aynı zamanda metali aşındıran, kullanım ömrünü azaltan kimyasal bir reaksiyondur.
Demir – çelik atmosfer ortamında en hızlı okside olup tahribata uğrayan metallerdir. Bu yüzden çelik yüzeylerin temel olarak atmosfer ile temasından korunmasını sağlayan en etkili, ekonomik ve kesin olan çözüm sıcak daldırma galvaniz yöntemi ile çinko kaplanmasıdır. Sıcak daldırma galvaniz kaplama, çelik ve demirin eriyik çinkoya daldırmak suretiyle kaplanmasına denilmektedir. Malzemenin tüm yüzeyi en kritik noktalara kadar çinko ile kaplanmaktadır. Önceleri parlak bir görünüşe sahip olan kaplama yüzeyi zamanla matlaşarak mat gri renkte koruyucu bir çinko tabakası oluşturur. Sıcak Daldırma Galvanizleme, erimiş çinko banyosuna daldırılan demir ve çelik malzemelerin yüzeyine çinko ve çinko bileşikleri içeren koruyucu bir kaplama yapma işlemidir. Koruyucu kaplama genellikle birkaç tabakadan meydana gelir. Temel metale yakın olanlar, demir-çinko bileşiklerinden meydana gelmiştir. Üst üste yer alan bu tabakaların en dışında tamamen çinkodan meydana gelen bir tabaka yer alır.
Sıcak Daldırma Galvaniz yöntemiyle çinko kaplanan malzemelerde Fe-Zn arasında gelişen reaksiyonlar sonucunda kaplama içerisinde Fe –Zn fazları oluşmaktadır.( eta, zeta, delta, gama ) Çeliğin tabanından başlayarak, her tabaka dış yüzeye kadar yükselen oranlarda çinko içerir. Bu yüzden ana metal ile kaplama arasında güçlü bir bağ sağlayan Fe-Zn fazlarına doğru kademeli bir geçiş vardır. En üst katman çinko tabakasıdır ve parlaklığı sağlar. Bu tabaka zamanla atmosferik şartlarda kendisini doğaya bırakır, parlaklık kaybolur. İşte bu aşamadan sonra ikinci katman olan zeta katmanı asıl korumayı sağlar.
Eta : % 100 Zn, Zeta: % 94 Zn- % 6 Fe, Delta: %90 Zn-%10 Fe, Gamma: %75 Zn- %25Fe
Bu koruma korozyonu 15 yıldan 80-100 yıla kadar geciktirir. Böylesi bir koruma hiçbir biyolojik esaslı korumada (boya) yoktur. Boya ve plastik kaplamada hasar gören yerlerde metal paslanır ve kaplama tabakasını kaldırır. Dolayısıyla bu tür kaplamalar sıcak daldırma çinko kaplamaya oranla güvenli ve uzun ömürlü değildir. Ayrıca zaman içinde sürekli bakım gerektirmektedir. Malzemenin hasar görmesini engelleyemeyeceğiniz gibi; hasar gören bölgede malzemenin içine doğru ilerleyen pas oluşumunu da engelleyemezsiniz. Bu anlamda demir ve çeliğin paslanmaya karşı korunmasında en akılcı ve kesin çözüm metal yüzeylerin ” sıcak daldırma galvaniz ” yöntemiyle kaplanmasıdır. Bu yöntem, metal yüzey ile çinkonun metalürjik bir bağ oluşturması sonucunda malzeme yüzeyinde meydana gelen alaşım tabakaları ile dış etkilere karşı daha dayanıklı ve en uzun koruma ömrüne sahip bir kaplama sağlamaktadır.
Sıcak daldırma yöntemiyle galvaniz prosesinde ergimiş çinko çeliğin kenar köşe gibi bütün detaylarına ulaşarak bütünsel bir kaplama oluşturur, demir ve çelik malzemeleri atmosferik, toprakaltı ve sualtı korozyonuna karşı korur, sızdırmazlığı sağlar. Böylelikle boyanın ulaşamayacağı bölgelerde çeliğin korozyonunu önler. Metal yüzeyler üzerine direkt olarak uygulanan boya kaplamada ise çatlaklar arasından sızan yağmur veya havanın nemi çeliğe ulaşarak pas oluşmasına dolayısıyla da boyanın zamanla kalkmasına neden olur.
Maliyet açısında değerlendirildiğinde boya daha uygun gibi görünse de, galvanizli çeliğin korozif ortamlarda direnç gösterebilme özelliği ve uzun ömürlü olması göz önüne alındığında sıcak daldırma galvanizin daha ekonomik olduğu da anlaşılmaktadır. Çelik, atmosfer ve diğer sert ortamlara maruz projeler için korozyondan korunma çok önemlidir. Genellikle büyük inşaat projeleri için uzun ömürlü, dayanıklı ve 50 – 100 yıllık korozyondan korunma hedefi vurgulanmaktadır.
Sıcak daldırma galvanizin geniş kullanım alanının nedeni, kaplamanın üç katlı koruyucu özelliğidir. Bariyer kaplama gibi, tamamen çelik yüzeyi kaplar ve metalürjik bağ oluşturarak çeliği aşındırıcı etkilerden korur. Kaplamada hasar ya da küçük bir süreksizlik meydana gelse bile, çinko bu bölgede kendini feda ederek çeliği korur. Son olarak, kaplamanın doğal yollardan ayrışması halinde, yüzey üzerinde ek bir koruma tabakasının oluşması sağlanır.
.
Elektro galvanizleme : Elektro galvaniz kaplama; kimyasal alaşımlarla çinko anottan koparmış olduğu eriyiği katot üzerindeki malzemeye yapıştırarak galvanizlenen malzemeye kısmen de olsa sertlik kazandıran parlak görünümlü kimyasal bir malzemedir. Kaplama kalınlığı 8-12 µ’dur. Aynı zamanda istenirse kaplama kalınlığı kontrol edilebilir.
Kontine Sıcak Daldırma Usulü Galvaniz (Pre-Galvaniz):Bu galvanizleme metodu, ürün üzerinde herhangi bir işlem yapılmadan önce uygulanan kaplama yöntemidir. Bu da bir sıcak daldırma galvaniz türü kaplama olmakla birlikte, kaplama kalınlığı ve uygulanma sırası açısından farklılık gösterir. En basit anlamda, rulo sac açıldıktan sonra, erimiş amonyum klorür (flux) karışımının içinden geçer ve daha sonra erimiş çinko banyosuna kontinü (sürekli) bir şekilde daldırılır. üzerindeki fazla çinko tabakası pürüzsüz bir hale getirildikten sonra sarılarak tekrar rulo haline getirilir ve üretici firma bundan sonra bu sacı hammaddesi olarak kullanır.
Bu homojen kaplama kalınlığı yüzeylerde 10um’dan 20um’a (70 gr/m2 140 gr/m2) kadar değişir. Bu kaplama kalınlığına sahip pre-galvaniz sacdan üretilmiş malzemeler daha çok bina içi gibi kuru havanın hükmettiği alanlarda kullanılmalı ve zararlı sayılabilecek maddeler ile bunların dolaylı etkilerinin korozyona sebebiyet vereceği bölgelerde tavsiye edilmemektedir.
Sonuç olarak su depolarında Sıcak daldırma galvanizleme işlemine tabi tutulmuş malzemeler tercih edilmelidir. Zaten Çevre ve Şehircilik bakanlığı birim fiyat poz tanımlarında bu şekilde sıcak daldırma galvanizleme işlemine tabi tutulmuş Modüler su depoları istenmektedir. Pre galvaniz ve elektro galvaniz malzemeden su deposu satın almak ileride ciddi paslanma ve buna bağlı su depolarının patlaması sorunlarını beraberinde getirmektedir.
Yukarıda verilen bilgiler ışığında su deposu seçim kriterleri kullanım alanlarına göre şöyledir.
Paslanmaz çelik su depoları kullanım alalanları:
-
İçme suyu deposu
-
Kullanım suyu deposu
-
Yangın suyu deposu
-
Havuz denge deposu
-
Bahçe sulama deposu
-
Endüstriyel su deposu
GRP(CTP) su depoları kullanım alanları:
-
Havuz denge deposu
-
Bahçe sulama deposu
-
Endüstriyel su deposu olarak kullanılabilirler.
Plastik su depoları kullanım alanları:
-
Bahçe sulama deposu
-
Endüstriyel su deposu
Sıcak Daldırma Galvanizli su depoları:
-
Yangın suyu deposu
-
Bahçe sulama deposu
-
Endüstriyel su deposu
Sıvı membran kaplı su depoları:
-
İçme suyu deposu
-
Kullanım suyu deposu
-
Yangın suyu deposu
-
Havuz denge deposu
-
Bahçe sulama deposu
-
Endüstriyel su deposu
